چگونه میزان نرخ دیه تعیین می‌شود؟
نرخ دیه، امری مادی محسوب می‌شود. همانند هر امر مادی و مالی دیگری، نرخ و میزان دیه برای مجرم و مقصر حوادث از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. به علاوه میزان دیه هر سال نسبت به سال قبل تغییر خواهد کرد. دلیل این تغییر نرخ دیه را می‌توان در نرخ تورم ایران یافت. با توجه به نرخ فزاینده تورم، هر سال قیمت دیه رشد می‌کند.
هر ساله بعد از اعلام درصد تورم از سوی بانک مرکزی، قوه قضاییه نرخ دیه کامل انسان را تعیین می‌کند. سپس این نرخ دیه معین به ارگان‌ها و افراد اطلاع رسانی خواهد شد. طبق مجازات اسلامی، مبلغ دیه کامل انسان معادل نرخ روز ۱۰۰ شتر سالم خواهد بود. البته معیارهای جامعه امروزی نیز در تعیین مبلغ دیه دخیل هستند. البته به هر حال باید قیمت روز دیه را در نظر گرفت.
در هنگام بروز حوادث رانندگی و تصادفات، پزشکی قانونی میزان صدمات وار به فرد را به دادگاه اعلام می‌کند. سپس دادگاه با توجه به نرخ دیه در آن سال و میزان آسیب‌های وارد شده به فرد، میزان خسارت جانی را تعیین خواهد کرد.
دیه چیست؟ مبلغ دیه چگونه تعیین می‌گردد؟
یکی از مهم‌ترین مجازات جرایم در قانون جزایی، دیه است. براساس ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی، ” دیه، مقدار مال معین است که شرع اسلام برای جبران جنایات غیرعمدی، شبه عمد، خطای محض و جنایت عمدی(اگر قاضی اجرای حکم قصاص را عملی نداند) و نقص عضو مشخص می‌کند.”
اگر در شرع، میزان جبران خسارت مشخص شده باشد، دیه نامیده می‌شود؛ اگر این مقدار خسارت پرداختی، تعیین نشده باشد از اصطلاح ” ارش” استفاده می‌شود.
انواع دیه چیست؟
دیه در شرایط مختلف، تنوع می‌یابد. میزان دیه را براساس نوع آسیب وارده به انسان به انواع زیر تقسیم کرده‌اند:
دیه جان
آسیبی که با قصد و اختیار وارد می‌شود. بنا بر حکم شرع، این امر موجب حق قصاص برای آسیب دیده خواهد شد. فرد آسیب دیده می‌تواند از قصاص چشم‌پوشی کرده و دیه دریافت نماید.
دیه شبه عمد
فرد مجرم قصد ارتکاب جرم منجر به آسیب دارد ولی قصد او ارتکاب خود جنایت نیست. به عنوان مثال برای ادب کردن، فردی را کتک بزنیم ولی در اثر این کتک زدن، فرد جان خود را از دست بدهد.
خطای محض
نه قصد جنایت وجود دارد و نه انجام کار منجر به آن خسارت شده است. به عنوان مثال، هنگام بازی افراد، توپ، شیشه پنجره خانه‌ای را بشکند و محکم به سر فرد موجود در آن خانه خورده و سبب مرگ او شود.
طبق تعریف دیه که در بالا اشاره کردیم، اگر جرایم غیرعمدی با آسیب به جان، اعضای بدن و نقص عضو همراه باشند، با دیه معین جبران خواهد شد. مقدار دیه را شرع تعیین می‌کند. فرد بزهکار، مجرم یا ورثه او باید این میزان دیه مشخص را به طرف مقابل بپردازند. حال که با مفهوم دیه و انواع آن آشنا شدیم، شاید بپرسید: قیمت دیه انسان چگونه محاسبه می‌شود؟
چگونه مبلغ دیه در ماه‌های حرام محاسبه خواهد شد؟
محاسبه نرخ دیه در ماه‌های حرام و غیرحرام متفاوت خواهد بود. اگر رفتار مجرمانه و آسیب بدنی مثلا تصادف رانندگی و خسارت جانی در ماه حرام یا در محدوده مکانی مکه صورت گیرد، قیمت دیه چگونه محاسبه می‌شود ؟ یک سوم دیه به مبلغ قیمت دیه در ماه‌های غیرحرام افزوده می‌شود. شاید برایتان سوال باشد که ماه‌های حرام شامل چه ماه‌هایی هستند؟ محرم، رجب، ذی القعده، ذی الحجه جزو ماه‌های حرام محسوب می‌شوند.
اگر کسی در ماه عادی صدمه ببیند ولی در ماه حرام فوت شود، میزان دیه عادی بدون افزایش سهم ۱/۳ ماه حرام پرداخت می‌گردد. ولی اگر هر دوی آسیب و فوت در ماه حرام صورت گیرد، دیه تشدید شده و مطابق نرخ ماه حرام پرداخت خواهد شد. حال ببینیم که نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۰ چقدر است؟ جدول قیمت دیه چگونه خواهد بود؟
